Van journalismtheoryandpractice.tumblr.com

Na de enorme demonstraties begin dit jaar, van beslissende invloed bij het tegenhouden van plannen om bepaalde politici de dans te doen ontspringen, blijft het publiek waakzaam. Op straat is de rust weergekeerd, tegenover het regeringsgebouw op het Overwinningsplein staat dagelijks nog een klein groepje met een enorme Roemeense vlag. Maar op internet wemelt het van de groepen en groepjes die elkaar scherp houden met nieuws dat bij veel mediakanalen nauwelijks aandacht krijgt.

Een oplettende lezer (hoi pa!) vroeg zich af hoe het in Roemenië zit met onderzoeksjournalistiek. Nou, slecht. In de jaren negentig was er een explosie aan kranten en bladen, omdat je eindelijk mocht schrijven wat je wilde. Op de kwaliteit was nog wel het een en ander aan te merken, maar die werd gecompenseerd door een grote diversiteit.

Het huidige slop ligt aan twee dingen: Geldgebrek en misdadige moguls. Financiële problemen in de media is een wereldwijd fenomeen. De financiële narigheid van grofweg 2009-2012 zorgde al voor een enorme daling aan reclame-inkomsten voor alle Roemeense media, volgens schattingen met wel 80%. Daar komt de opkomst van Google en Facebook als afsnoepers van reclame-inkomsten nog bovenop. Bij alle media, zowel gedrukt als online, is het armoe troef.

Buitenkansje voor gemene mannen die de publieke opinie willen beïnvloeden. Enter Dan Voiculescu, een steenrijke voormalig Securitate-officier die vanuit de gevangenis een televisie- en nieuwsimperium bestiert. Nieuwszender Antena 3 en krant Jurnalul Național zijn altijd druk met lastercampagnes tegen politieke tegenstanders. Maar Voiculescu is niet de enige. In een recent commentaar op nieuwssite Hotnews.ro worden ze opgesomd. Dan Andronic, de baas van schandaalblad Evenimentul Zilei,  heeft een strafzaak aan zijn broek wegens corruptie. Sebastian Ghiță, baas van nieuwszender România TV, was ontsnapt aan voorarrest en is nu weer vastgezet. Dan Adamescu, begin dit jaar overleden, was een steenrijke zakenman, eigenaar van krant România Liberă en zat in de gevangenis wegens…corruptie. En zo kunnen we doorgaan.

Als zo’n beetje de gehele pers betaald wordt door een paar steenrijke mannen met grote belangen, dan beïnvloedt dat ook het nieuws. In een ander artikel op Hotnews.ro (niet in handen van een mogul) ging het erover dat op de dagelijkse nieuwsshows alleen gesproken wordt over een oud geheim archief dat mogelijk veel achterklap over rechters bevat. Hoe zwakker de rechters, hoe sterker degenen die berecht worden. Er viel op tv geen woord over ondeugdelijke scholen, gebrek aan vaccins, en andere actuele onderwerpen.

Het meest pijnlijke voorbeeld van de zwakke positie van de pers is misschien wel Hotnews zelf. Het is een van de meest onafhankelijke nieuwsbronnen, maar zonder sugardaddy is het moeilijk overleven, zelfs met maar een handjevol journalisten. Daarom staat de site vol met als artikelen vermomde reclame, zogenaamde advertorials. Een van de stiekeme adverteerders is de deelgemeente waar wij wonen. Die zitten van ons belastinggeld mooi weer te spelen over hun investeringen in nóg meer nutteloze bankjes en siertegels op de stoep. Ook van ons geld.