In de serie Mosterdnademaaltijdrecensies ga ik met al geruime tijd geleden verschenen boeken nog eens genoeglijk voor het spreekwoordelijke haardvuur zitten. Deze aflevering gaat over een boek dat gaat over brieven die gaan over dagelijkse dingen. Het is verschenen in het voorjaar van 2015.

Nu is een brief sowieso al iets voor het museum tegenwoordig en in dit geval gaat het om brieven uit de zeventiende en achttiende eeuw. De auteurs zijn Friese adellijke dames met namen als Agatha Tjaerda van Starkenborgh of Jeanette Isabella thoe Schwartzenberg. Zij schrijven aan hun gezinsleden, familie maar ook aan zakelijke relaties over hun wellen en weeën.

De auteur heeft heel wat zweetdruppeltjes gestoken in het hertalen van het oorspronkelijke materiaal. Hertalen is een activiteit vol nagelbijtende dilemma’s. Moet je al die u’s nou laten staan of moet je er je’s van maken? Waar moet je een toelichting bij plaatsen voor de lezertjes? Hertalen kan vreselijk ten koste gaan van het historische karakter van het materiaal. Maar het moet wel leesbaar blijven. Gelukkig is het heel goed gegaan. Ik had geen moment het idee dat de taal van de briefschrijvers gekunsteld modern of onbegrijpelijk zeventiende-eeuws was.

En dan de inhoud, want boeken gaan vaak ergens over. In dit geval was het natuurlijk zo dat de gebundelde brieven niet bedoeld waren om honderden jaren in een archief te vegeteren en vervolgens door een expert te worden geselecteerd en uitgeplozen. Die mevrouwen met hun mooie lange namen kloegen over bedorven boter, onbehoorlijke zonen en niet-betalende debiteuren, roddelden over de buren en verklaarden elkaar of aan derden de liefde. Er zijn trouwens ook veel brieven met treurige verhalen over ziekten en overlijdens, dus een luchtig boek is het niet geworden. Ik ben dol op geschiedenis en ik lees het meest over gebeurtenissengeschiedenis. Hoe kwam het dat iets gebeurde en wat gebeurde er daarna? Maar de veroorzakers en meemakers van al die gebeurtenissen komen er in het grote verhaal karig vanaf. Daarom is het juist zo leuk om eens te lezen wat de mensen er zelf van vonden. Niet: ‘De VOC was de grootste onderneming aller tijden‘ maar ‘Mijn man is al een jaar van huis en ik run de familiezaken’. Ik kreeg het gevoel alsof ik met die mensen aan de keukentafel zat, alsof het bekenden van me waren. Voor het begrip van de lezer staan er korte toelichtingen bij iedere brief, zodat je een beetje weet wie bij wie hoort en waarom ze schrijven wat ze schrijven. Ook die verklarende tekstjes hebben een hoop research gekost.

Kortom ik zou het boek meteen besteld hebben als we niet een exemplaar met opdracht hadden ontvangen. Want de auteur van Laet doch niemant dese brief leesen is mijn eigenste moeder. Ik kijk al uit naar een vervolgproject eigenlijk. Wanneer komt het volgende boek mam?

bornmeer.nl