Tagarchief: geschiedenis

Oude bekenden

1 antwoord

In de serie Mosterdnademaaltijdrecensies ga ik met al geruime tijd geleden verschenen boeken nog eens genoeglijk voor het spreekwoordelijke haardvuur zitten. Deze aflevering gaat over een boek dat gaat over brieven die gaan over dagelijkse dingen. Het is verschenen in het voorjaar van 2015.

Nu is een brief sowieso al iets voor het museum tegenwoordig en in dit geval gaat het om brieven uit de zeventiende en achttiende eeuw. De auteurs zijn Friese adellijke dames met namen als Agatha Tjaerda van Starkenborgh of Jeanette Isabella thoe Schwartzenberg. Zij schrijven aan hun gezinsleden, familie maar ook aan zakelijke relaties over hun wellen en weeën.

De auteur heeft heel wat zweetdruppeltjes gestoken in het hertalen van het oorspronkelijke materiaal. Hertalen is een activiteit vol nagelbijtende dilemma’s. Moet je al die u’s nou laten staan of moet je er je’s van maken? Waar moet je een toelichting bij plaatsen voor de lezertjes? Hertalen kan vreselijk ten koste gaan van het historische karakter van het materiaal. Maar het moet wel leesbaar blijven. Gelukkig is het heel goed gegaan. Ik had geen moment het idee dat de taal van de briefschrijvers gekunsteld modern of onbegrijpelijk zeventiende-eeuws was.

En dan de inhoud, want boeken gaan vaak ergens over. In dit geval was het natuurlijk zo dat de gebundelde brieven niet bedoeld waren om honderden jaren in een archief te vegeteren en vervolgens door een expert te worden geselecteerd en uitgeplozen. Die mevrouwen met hun mooie lange namen kloegen over bedorven boter, onbehoorlijke zonen en niet-betalende debiteuren, roddelden over de buren en verklaarden elkaar of aan derden de liefde. Er zijn trouwens ook veel brieven met treurige verhalen over ziekten en overlijdens, dus een luchtig boek is het niet geworden. Ik ben dol op geschiedenis en ik lees het meest over gebeurtenissengeschiedenis. Hoe kwam het dat iets gebeurde en wat gebeurde er daarna? Maar de veroorzakers en meemakers van al die gebeurtenissen komen er in het grote verhaal karig vanaf. Daarom is het juist zo leuk om eens te lezen wat de mensen er zelf van vonden. Niet: ‘De VOC was de grootste onderneming aller tijden‘ maar ‘Mijn man is al een jaar van huis en ik run de familiezaken’. Ik kreeg het gevoel alsof ik met die mensen aan de keukentafel zat, alsof het bekenden van me waren. Voor het begrip van de lezer staan er korte toelichtingen bij iedere brief, zodat je een beetje weet wie bij wie hoort en waarom ze schrijven wat ze schrijven. Ook die verklarende tekstjes hebben een hoop research gekost.

Kortom ik zou het boek meteen besteld hebben als we niet een exemplaar met opdracht hadden ontvangen. Want de auteur van Laet doch niemant dese brief leesen is mijn eigenste moeder. Ik kijk al uit naar een vervolgproject eigenlijk. Wanneer komt het volgende boek mam?

bornmeer.nl

bornmeer.nl

 

Mavrocordat’s misser

1 antwoord

Tentamentijd hier in Boekarest, en dat betekent maar een ding: Memorize first, ask questions later. Moderne didactische methoden zijn aan een groot deel van het Roemeense docentenkorps niet besteed – en ik denk dat veel Nederlandse docenten nog jaloers zouden zijn ook.

Daarover wellicht een andere keer meer, nu een interessant stukje geschiedenis van Roemenië. Gebaseerd op mijn lesmateriaal, dus als het niet waar is is het niet mijn schuld.

Constantin Mavrocordat was in de 1740-er jaren Heer van achtereenvolgens Muntenië en Moldavië, twee van de drie delen van het huidige Roemenië. Transylvanië was toendertijd in Oostenrijkse handen. Zijn onroemeense naam ligt aan het feit dat hij een Griek was: De Turkse sultan – toen de baas in ’t land – benoemde in de achttiende eeuw graag etnische Grieken als chef in zijn Roemeense vazalstaten.

Constantin Mavrocordat (from romanianstudies.org)Deze Mavrocordat kwam in 1740 op het lumineuze idee om een grootscheepse hervorming door te voeren op bestuurlijk gebied. Dit ter modernisering van het altijd nog feodaal ogende land. En passant liet hij in de wetgeving opnemen dat de horige boeren niet meer mochten verhuizen en extra belastingen in de vorm van een hoeveelheid arbeid moesten opbrengen. Hoeveel die arbeid was stond er niet bij, zodat de edelen/landeigenaren (‘boieri’) de verplichtingen eindeloos konden opschroeven.

Uit angst voor deze dwangarbeid namen veel boeren de benen: Bij de volkstelling een aantal jaar na de bewuste maatregel bleek, dat 50% van de belastingplichtigen was gevlucht.

Dat was toch al te gortig, want de hele economie raakte ontwricht. Dus besloot Mavrocordat tot een nieuw decreet. Alle boeren die waren gevlucht mochten terugkomen, konden zich vestigen waar ze wilden en hoefden zes maanden geen belasting te betalen.

De effecten waren echter omgekeerd aan wat de heerser beoogd had: Aangezien er nergens stond wat de situatie van de achtergebleven boeren was, gingen ook die op de vlucht om later na terugkeer van de amnestieregeling gebruik te kunnen maken.

Dubbel probleem dus. Inderhaast moest Mavrocordat een aantal maanden later een nieuw bevel uitvaardigen waarin hupsakee iedereen zijn vrijheid mocht kopen voor 10 daalders. Zodoende staat deze man uiteindelijk toch nog positief in de boekjes, wegens afschaffing van de lijfeigenschap. Zo zie je maar weer, duidelijke regels zijn geen overbodige luxe :).